پیچ و خم های بهرام دارایی برای استعفا

تنها چند روز مانده به سالروز انتصاب بهرام دارایی به ریاست سازمان غذا و دارو، او از سمت خود استعفا داد تا حرف و حدیث ها برای سیاستگذاری حوزه دارو، چگونگی ادامه راه دارویار و معرفی سکاندار جدید بازار دارویی کشور، از سر گرفته شود.

به گزارش دوشنبه های دارویی، هشتم آبانماه ۱۴۰۰ بود که بهرام دارایی به عنوان رئیس جدید سازمان غذا و دارو، جایگزین محمدرضا شانه ساز شد. او بعد از دوماه از آغاز دوره وزارت بهرام عین اللهی و در کوران مبارزه سازمان غذاودارو با کرونا، بر کرسی ریاست سازمان نشست.

بهرام دارایی قبل از اینکه رئیس سازمان غذا و دارو شود، در زمان ریاست رسول دیناروند در سازمان غذاودارو، مدیرکل آزمایشگاه مرجع سلامت سازمان غذا و دارو بود.

وی، مدرک دکترای عمومی داروسازی از دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و Ph.D سم شناسی از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی را دارد.

سازمان غذا و دارو به عنوان «گرانیگاه» وزارت بهداشت و مهم‌ترین معاونت وزارتخانه تلقی می‌شود که هم مدیریت این سازمان همیشه با حاشیه‌هایی همراه بوده است و هم تنظیم و تایید اساسنامه آن با اما و اگر های متعدد مواجه بوده است.

تأمین به موقع دارو و تجهیزات پزشکی مورد نیاز بیماران، می‌تواند یکی از مأموریت‌های مهم وزارت بهداشت باشد که این مسئولیت با سازمان غذا و دارو است. هرچند که در این خصوص حرف و حدیث ها زیاد است و گروهی از تشکل های حوزه دارو و تجهیزات پزشکی از جمله فدراسیون اقتصاد سلامت بر این اعتقاد اند که وزارت بهداشت نباید در بحث های بازرگانی و تولید ورود کند و تنها ماهیت وجودی سازمان غذاودارو، امور رگولاتوری است و بحث های بازرگانی و تامین باید به وزارت صمت واگذار شود. ضمن اینکه در بحث های رگولاتوری نیز موازی کاری هایی میان سازمان غذاودارو و سازمان استاندارد وجود دارد که باید برطرف شود و کلیه امور رگولاتوری به سازمان غذاودارو واگذار شود.

وقتی بازار دارویی کشور را در سال‌های مختلف رصد می‌کنیم، می‌بینیم که رؤسای سازمان غذا و دارو، همواره درگیر چالش‌های تأمین دارو بوده‌اند و این موضوع همیشه با حاشیه‌های زیادی برای مدیریت سازمان غذا و دارو همراه بوده است. زیرا، جلب رضایت سه ضلع مثلث «بیماران، تامین کنندگان و مراکز سیاستگذار خارج از سازمان غذاودارو از قبیل کمیسیون بهداشت مجلس»، نیازمند گذر از حاشیه‌هایی است که سازمان غذا و دارو را همواره آزار می‌دهد.

سازمان غذا و دارو، از سال ۹۶ تا امروز، حداقل ۴ رئیس را به خود دیده است. از غلامرضا اصغری که در دوره وزارت حسن قاضی زاده هاشمی جایگزین رسول دیناروند شد، تا بهرام دارایی که به جای محمدرضا شانه ساز بر مسند ریاست سازمان غذا و دارو تکیه زد. البته ناگفته نماند که مهدی پیرصالحی از نیمه دی ۹۷ تا نیمه خرداد 98 مدت کوتاهی در دوره وزارت سعید نمکی بر کرسی ریاست سازمان غذاودارو نشست.

این تغییرات در مهم‌ترین معاونت وزارت بهداشت، نشان می‌دهد که سازمان غذا و دارو، از اهمیت ویژه ای در نظام سلامت کشور برخوردار است. زیرا، با کوچک‌ترین بحران دارویی، سلامت بیماران تحت الشعاع قرار می‌گیرد و منجر به ورود مقامات ارشد نظام به موضوع دارو می‌شود. به طوری که سید ابراهیم رئیسی، ظرف یک هفته اخیر، دو بار نسبت به موضوع کمبود دارو واکنش نشان داده و خواستار برخورد با کسانی شده است که در زمینه بروز کمبود دارویی، اختلال ایجاد کرده‌اند.

شدت توجهات بالاترین مقام اجرایی کشور یعنی رئیس جمهور به مباحث حوزه سازمان غذاودارو نشان از آن دارد که مسیر استقلال این سازمان باید هرچه زودتر و با سرعت بیشتری طی شود و این سازمان هم به مانند سازمان استاندارد، از ذیل وزرا خارج شده و مستقیما به زیرمجموعه های رئیس جمهور منتقل شود. این دقیقا همان موضعی که در چند سال اخیر از سوی محمود نجفی عرب، رئیس فدراسیون اقتصاد سلامت دنبال می شود.

هرچند که از ابتدای امسال، شایعه های مکرری در مورد استعفای بهرام دارایی شنیده می شد، ولی نزدیکان وی تاکید داشتنند که او مردی نیست که به این سهولت از میدان خارج شود و مسئولیت سازمان غذاودارو را یک تکلیف برای خود می داند و تا پایان راه خصوصا سامان بخشی به حوزه مواد اولیه دارویی، ادامه خواهد داد.

اما در صد روزگی اجرای طرح دارویار، مشکلاتی در تأمین کمبودهای دارویی به ویژه داروهای آنتی بیوتیک ایجاد شد که وزیر بهداشت مجبور شد برای تأمین کمبودها، از بهرام دارایی عبور کند.

بررسی احتمالات در استعفای بهرام دارایی

برخی ها استعفای بهرام دارایی را به مباحث سیاسی کلان در سطح رئیس جمهور و معاون اول وی ربط می دهند.

برخی دیگر معتقداند که کمبودهای اخیر در حوزه آنتی بیوتیک که در نهایت به استعفای بهرام دارایی منجر شد، نتیجه احتکار و سودخواهی شرکت های دارویی و عدم همراهی هولدینگ های دارویی بوده است و باید با آن ها برخورد قضایی شکل بگیرد.

برخی دیگر ماجرا را به بی تدبیری سازمان غذاودارو در برنامه ریزی برای تامین این داروها گره می زنند. برخی ها هم وضعیت موجود دارویی کشور را نتیجه جوان گرایی بهرام دارایی می دانند.

هرچند که در این میان، پیگیری های پیشگیرانه مدیران سازمان غذاودارو برای گره گشایی از مشکلات زیرساختی دارو، پیش از آغاز طرح دارویار کاملا مشهود است و هشدارهای بهرام دارایی و مشاوران و مدیرانش در خصوص پاشنه آشیل طرح دارویار در تاریخ ثبت شده است. پیگیری های مستمر وی برای تامین نقدینگی شرکت های دارویی، کاهش مالیات ارزش افزوده، کاهش بروکراسی ترخیص مواد اولیه و ….نشان هایی است از تلاش بهرام دارایی و مدیرانش برای تسهیل امور که متاسفانه باوجود حمایت کمیسیون بهداشت مجلس، گاهی به درهای بسته برخورد می کرد.

برخی او را قربانی دارویار و برخی دیگر قربانی ساماندهی مواد اولیه دارویی می دانند ولی هرچه که بود، باید منتظر ماند تا رئیس جدید سازمان غذاودارو از راه برسد و تغییر ریل ها را ملاحظه کرد

آیا بیگلر ماندگار است؟

به رغم معرفی محمود بیگلر به عنوان سرپرست سازمان غذا و دارو، این احتمال به قوت خود باقی است که وزیر بهداشت، گزینه دیگری را برای ریاست این سازمان پر حاشیه معرفی کند. معاونت توسعه و برنامه ریزی سازمان غذا و دارو، ریاست پارک فناوری دانشگاه علوم پزشکی تهران، معاونت توسعه و مدیریت برنامه ریزی دانشگاه علوم پزشکی تهران، مدیر کل تجهیزات و ملزومات پزشکی وزارت بهداشت و معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی ایران، از مهم‌ترین سوابق مدیریتی بیگلر است، ولی با این وجود، برآورد ماندگاری افراد بر کرسی ریاست سازمان غذاودارو نیاز به توجه به مباحث سیاسی و ارتباط با وزیر بهداشت و وزیر رفاه و همچنین معاون اول رئیس جمهور دارد.

هرچه که انجام شود، مهمتر از تغییر افراد در کرسی ریاست سازمان غذاودارو، آن است که زیرساخت ها برای تنظیم استراتژی درست در این سازمان فراهم شود. تصویب اساسنامه سازمان غذاودارو، ایجاد استقلال رای برای سازمان، تعیین تکلیف در خصوص واگذاری امور بازرگانی و تولید به وزارت صمت، بازگرداندن ماهیت رگولاتوری به این سازمان، اهتمام و هم افزایی در سطوح بالاتر برای تقویت و توسعه صنایع دارویی، کاهش دامنه نفوذ سازمان های خارج از خیابان فخررازی و ده ها موضوع دیگر می تواند مهمترین دستورکارها برای ساماندهی اوضاع سیاستگذاری حوزه دارو باشد

بازتنظیم اداره کل دارو

محمود بیگلر در قامت سرپرست سازمان غذا و دارو،در اولین گام نشستی با فعالان صنعت دارو تشکیل داد تا از چند و چون مشکلات و معضلات این صنعت، خصوصا بحث کمبود آنتی بیوتیک ها اطلاع پیدا کند.

بلافاصله بعد، در یک اقدام عملیاتی، ذوالفقاار تقویان را به عنوان سرپرست اداره کل دارو و علیرضا اینانلو را به عنوان مشاور امور دارویی منصوب کرد.

گفتنی است اینانلو، پیش از شمالی، مدیرکل دارو بوده است