مهمترین شاخص برای موفقیت یک تشکل در حوزه دارو
پیرو مباحثی که راجع به کیفیت حکمرانی در تشکل های حوزه داروسازی شکل گرفته، تصمیم گرفتیم در نشست کلاب هاوسی بیست و یکم شهریور ماه، به بررسی مهمترین ویژگی های تشکل های موفق بپردازم. اینکه مهمترین شاخص برای موفقیت یک تشکل در حوزه دارو چیست و چه باید کرد تا اثرگذاری و کارایی تشکل ها افزایش پیدا کند.
در این نشست دوشنبه های دارویی، تعدادی از فعالان صنعت دارو و نیز فعالان حوزه داروخانه به ایراد دیدگاه های خود پرداختند که در ذیل به خلاصه آن ها اشاره می کنیم
امیرحسین معینی زندی، فعال صنعت دارو
در مورد مهمترین ویژگی یک تشکل مطلوب باید بگویم که به نظرم تشکلی مطلوب است که ماموریت اصلی اش را حفظ منافع اعضایش قرار دهد و اگر بتواند از منافع و حقوق اعضای خود دفاع کند، موفق است.
ماموریت یک تشکل صنفی و تخصصی، حفاظت از حقوق وزیر و وکیل و غیره نیست و باید حافظ منافع اعضا خود باشد ولی اگر در راه رسیدن به این هدف، مجبور شود با سایر ذینفعان تعامل داشته باشد ایرادی نخواهد داشت.
اگر اینگونه به قضیه نگاه کنیم بسیاری از مسائل حل می شود. هرچند که در قانون بهبود محیط کسب و کار ذکر شده که برای نوشتن قوانین و آیین نامه ها، دولت ها باید از سندیکاها و انجمن ها کمک بگیرند و حداقل به حرف آنها گوش دهند، ولی متاسفانه کمتر مشاهده می کنیم که دولت از این اهرم استفاده کند چون دولت فکر می کند بهترین تصمیم را می گیرد و به همین دلیل نظر تشکل ها برایش کمرنگ می شود.
در پاسخ به این سوال که تعدد تشکل ها خوب است یا بد؟ باید اینگونه به موضوع توجه کرد که زمانی تنها تشکل این مملکت در حوزه صنعت دارو، سندیکای صاحبان صنایع دارویی بود، آن موقع صنعت مواد اولیه نداشتیم، وقتی چند کارخانه مواد اولیه راه اندازی شد و منافعشان در تعارض با اعضای سندیکای صاحبان صنایع گردید طبیعتا باید یک تشکلی ایجاد می کردند، یا وقتی گروهی از کارخانه ها، یک فرآورده جدیدی به نام مکمل های دارویی و یا داروهای گیاهی تولید می کنند طبیعی است که باید انجمن جدیدی ایجاد شود.
منتهی اینکه در بین تولیدکنندگان دارو یا تولیدکنندگان مواد اولیه، انشقاق ایجاد شود و دو تشکل بوجود آید، پسندیده نیست و کمکی نخواهد کرد چرا که هر عضوی از اعضای یک تشکل که از نحوه اداره تشکل فعلی شان ناراضی است می تواند از طریق انتخابات درون تشکلی به دنبال تغییراتی که به نظرش مطلوب می رسد، برود نه اینکه به سراغ تاسیس یک تشکل جدید برود و انرژی های صنفی غیرمتمرکز شود و به هدر رود.
میثم کریمی، دبیر سندیکای تولیدکنندگان مواد اولیه دارویی
در خصوص ویژگی های تشکل مطلوب، متاسفانه باید عرض کنم که در کشورمان، دولت های مختلف، تشکل محور نیستند و به قدرت گرفتن تشکل ها علاقه ای هم ندارند.
توجه کنید که فلسفه وجودی تشکل ها برای حمایت از حقوق اعضا است، این موضوع که تشکل ها بتوانند از نیروی جمعی که به وجود آمده استفاده کنند و حقوق شرکت های خصوصی یا دولتی که عضو تشکل هستند را برآورده کنند، جزو نکات مثبت است ولی عملا این اتفاق نمی افتد.
متاسفانه طبق اخباری که در جریان هستیم دولت ها معمولا در صنایع مختلف تلاش می کنند که در تشکل ها کرسی داشته باشند و تشکل ها را دولتی سازی کنند.
ما در کشور و علی الخصوص دولت سیزدهم قوانین بالادستی خوبی داریم که کلیه سازمان های دولتی را مقید کرده که در تصمیم گیری ها باید از تشکل ها استفاده کنند، ولی متاسفانه شاهد عدم توجه به این بندهای قانونی هستیم.
بهزاد ذوالفقاری، استاد فارماکوگنوزی دانشکده اصفهان و نائب رئیس نظام پزشکی اصفهان
در مورد ویژگی های یک تشکل صنفی مطلوب باید بگویم که یک تشکل خوب باید با بدنه ارتباط مناسبی داشته باشد، منافع ملی و منافع مردم را در نظر بگیرد، منافع صنف را در نظر بگیرد، استقلال داشته باشد، ابزار دست دولت نباشد، در عین حال همراه و همکار دولت باشد و دچار تضاد نشود، یعنی طوری رفتار نکنند که دولتمردان یا کسانی که در این شرایط سخت کار اجرایی انجام می دهند احساس کنند که تشکل برایشان مشکل ایجاد می کند.
در خصوص تعدد تشکل ها باید بگویم صددرصد مخالف تعدد تشکل ها برای داروسازان هستم چرا که باعث تضعیف قدرت آنها خواهد شد. اگر مجموعه های صنفی به وظایف خودشان درست عمل کنند و کل بدنه را ببینند مشکل حل می شود و نیازی به ایجاد تشک های موازی نخواهد بود.
مجتبی سرکندی، فعال صنعت دارو
از سال 1968 که بحث NGO ها در سانفرانسیکسو با اصلاح ماده 71 سازمان ملل متحد به طور جدی مطرح شد، اگر کل مقالاتی که وجود دارد را بررسی کنید برای هدایت یک NGO هفت الی هشت مورد مشترک را می یابید که شامل موارد زیر است
تشکل باید موثر و کارامد باشد، اجماع محور باشد، منصفانه برخورد کند، پاسخگو باشد، شفاف باشد، براساس قانون پیش برود، مشارکتی و نقدپذیر باشد.
معتقدم تشکل ها در ایران بیشتر GONGO هستند و حالت دولتی اداره می شوند.
در مورد تعدد تشکل ها من هم مانند بقیه دوستان مخالف این تعدد هستم، چون تعدد به جای اینکه انسجام آفرین باشد هرج و مرج آفرین است، یعنی هر دسته ای می خواهد میدان دار قضیه باشد و این موضوع باعث هرج و مرج می شود.
متاسفانه ماهیت تشکل های ما این گونه است که دولتی محور باشند، پاسخگو به مسائل نباشند، اجماع محور نباشند، مشارکتی نباشند، نقدپذیر نباشند، ورود افراد نمی تواند در این جمع ها موثر باشد چون یک نظر است، نمی تواند ماهیت ایجاد کند.
محسن خالقی، مسئول فنی شرکت داروسازی افق دارو
در جوامع پیشرو وتوسعه یافته مردم بواسطه نقش های فردی و اجتماعی خود در عرصه های اجتماعی، اقتصادی ، فرهنگی، ورزشی و …. علاوه بر عرصه سیاسی به صورت مستقیم و غیر مستقیم، نقش اساسی در پیشبرد امور این جوامع برعهده دارند و این حضور و نقش آفرینی که با مسئولیت پذیری همراه است، جزئی از وظایف شهروندی افراد محسوب می شود.
یکی از نمودهای اصلی، برجسته و شناخته شده فعالیت های جمعی، سامان یابی افراد با زمینه مشترک فکری، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و …. در قالب یک واحد یا تشکل می باشد. سازمان های غیر دولتی یا مردم نهاد و احزاب سیاسی را میتوان به عنوان شناخته شده ترین نمونه های این تشکل یابی نام برد.
یکی از شناخته شده ترین و شاید دیرپا ترین نوع از تشکل یا سازمان های مردم نهاد، سندیکا ها یا اتحادیه های صنفی یا حرفه ای هستند. این نهادهای صنفی یا حرفه ای قدمتی بسیار در طول تاریخ مکتوب و مدون بشر داشته و همواره در زمره گروههای دارای قدرت و نفوذ و صاحب رای بوده اند به نحوی که در بشتر موارد از بانفوذترین گروههای اجتماعی محسوب شده و سهم بسزایی در تصمیم گیری های مهم اقتصادی، سیاسی و اجتماعی قدرت ها و حکومت ها داشته اند.
با ورود به زندگی در دروان مدرن به دلیل جنبه های مختلف این شیوه از زندگی و پیچیدگی به مراتب بیشتر آن نسبت به گذشته مسائل، مشکلات و دغدغه های پیش روی حرف و مشاغل بسیار بیش تر از گذشته بوده و در نتیجه ضرورت تشکل یابی صاحبین اصناف حرف و مشاغل در قالب یک واحد منسجم اجتماعی برای غلبه بر مسائل و مشکلات، بیش از پیش ضروری به نظر می رسد.
در حوزه داروسازی از آنجایی که دانش آموختگان آن در زمینه های گوناگون کار و فعالیت می کنند، طبیعتا هر گروه از داروسازان با توجه به حیطه ای که در آن مشغول هستند، میتوانند اقدام به تشکل یابی و سازمان دهی با اهداف خاص و مشخص گروه حرفه ای خود نمایند. شایان ذکر است که در حال حاضر این مهم به صورت کلی و همه گیر برای تمام داروسازن کشور در قالب انجمن داروسازان ایران و شعب استانی آن و همچنین به صورت تخصصی تر و مشخص تر در قالب چند سندیکا و انجمن تخصصی علمی فراهم می باشد.
به نظر می رسد مهمترین شرط برای کارایی و اثربخشی تشکل ها دو مورد است
- مشاکرت موثر و حداکثری اعضا در انتخابات، تصمیم گیری ها و انجام وظایفی که از یک تشکل یا سازمان انتظار می رود.
- تعیین اهداف و چشم انداز درست مبتنی بر اساسنامه و شرح وظایف یک تشکل و سپس تعیین نقشه راه به منظور دستیابی به اهداف
توانایی انجام موارد زیر توسط یک سازمان یا تشکل کارآمد انتظار می رود:
- رایزنی با نهادهای نظارتی ملی/ بین المللی به هدف بدست آوردن درک و دریافتی روشن و بدون ابهام از دستورالعمل ها، مصوبات، بخشنامه ها و آیین نامه ها
- رایزنی با نهادهای نظارتی ملی در جهت تشریح موانع موجود بر سر راه فعالیت واحدهای زیر مجموعه و تلاش در جهت رفع آنها
- تلاش در جهت ایجاد یا ارتقای جایگاه صنف و شاغلین حرفه
- تعامل و رایزنی با مراکز ارائه دهنده تسهیلات به واحدهای صنفی عضو سازمان
- تلاش در جهت شناسایی موانع و مشکلات حقوقی و قانونی شناسایی شده مرتبط به حوزه فعالیت سازمان و طرح پیشنهادهای کارشناسی و فنی در جهت اصلاح یا رفع آنها
- و در نهایت دفاع از جایگاه حوزه فعالیت و افراد زیرمجموعه در برابر تهدیدات
حسن کربکندی، داروساز
در مورد ویژگی های یک تشکل مطلوب هم باید عرض کنم که تشکل باید به گونه ای اداره شود که در نهایت مورد مشورت مراکز تصمیم ساز و تصمیم گیر قرار گیرد. اگر بتواند از حقوق اعضای خود دفاع کند، ویژگی های اولیه را توانسته است احراز کند.
کسرا امین لو، داروساز
سه شاخص در انجمن ها و تشکل ها باید رعایت شود، اول اینکه باید تحول گرایی وجود داشته باشد، اینکه به سیستم قدیمی تکیه کنیم و هیچ وقت نخواهیم به روز شویم و از جامعه و دنیا عقب باشیم قطعا محکوم به شکست هستیم، همه چیز در بستر مدرن پیش می رود.
دوم شفافیت و نظارت دقیق از شاخص های ضروری برای یک تشکل مطلوب است. اینکه بگوییم در انجمن و تشکل ها چه اتفاقی رخ می دهد، تخلفات باید بررسی شود.
سوم اینکه وقتی حاکمیت مجوزی را به جمعیتی ارایه می دهد که تشکلی را راه اندازی کنند ، این تشکل باید یک سری سیاست ها را در کنار دولت انجام دهد که به صلاح و نفع جامعه باشد، در اولین مرحله صلاح جامعه را بخواهد، در مرحله دوم صلاح و خیر تمامی اعضا را بخواهد نه فقط یک قشر خاص و اعضای خاصی از تشکل.
امروزه چندین انجمن در حوزه داروسازی وجود دارد که اگر تاثیرگذار بودند، انجمن دیگری تاسیس نمی شد، برای مثال اگر انجمن صنفی کارکرد مناسبی داشت انجمن های علمی و بالینی و … تاسیس نمی شد. واقعیت این است که بستن راه ها برای راه یابی برخی ها به انجمن ها نتیجه اش رویگردانی افراد و تضعیف انجمن ها می شود . به طور کلی معتقدم که قطعا این تعدد انجمن ها باعث ضربه به انسجام و وحدتی می شود.
علیرضا چیذری، عضو اتحادیه صنفی تجهیزات و ملزومات پزشکی
در پاسخ به این سوال که تعدد تشکل ها خوب است یا بد، به رویکرد دنیا باید توجه کنیم. در مورد رویکرد دنیا هیچگونه محدودیتی در ایجاد NGO تخصصی وجود ندارد
معتقدم هر چه NGO ها تخصصی تر باشند بهتر هست، فرض کنید داروسازان انجمن تخصصی برای آنتی بیوتیک داشته باشند، چه اشکالی دارد تجربیات خودشان را در جهت بهبود حقوق مصرف کننده و بهبود درمانی به اشتراک بگذارند؟
اما بدترین موضوع در انجمن ها این است که اعضای جدید حق ورود نداشته باشند و انجمن و هیات مدیره آن انحصاری شوند. گرنه موضوع تکثر انجمن ها هیچگونه اشکالی ندارد، اگر فردی به طور مثال عضو انجمن داروسازان است و فعالیت در تولید آنتی بیوتیک هم دارد در انجمن متخصصین سازنده آنتی بیوتیک هم عضو شود.
یکی از سموم بسیار وحشتناک در خصوص تشکل ها، جهش مسئولین دولتی بلافاصله نه حتی بعد از بازنشستگی بعد از دوران مدیریت شان به شرکت هایی است که زمانی رگولاتورشان بودند چرا که آن فرد رابطه ای فراتر از رابطه رگلاتوری در زمان مدیریتش با شرکتی که جذب شده داشته و منافعش در آن شرکت ایجاد شده است.
مریم تاج آبادی، رئیس انجمن پروبیوتیک
تشکل زمانی می تواندموفق باشد که نظام راهبردی داشته باشد، اهداف بلند مدت و کوتاه مدت تعریف کرده باشد، نظارت مستقیم برای رسیدن به اهداف داشته باشد، اعضا حق داشته باشند که به صورت مرتب بازبینی کنند و تشکل محلی برای تعامل اعضا و دیگر بازیگران صنعت باشد.
